null

Derkje van Lier-Wensink (1890-1945)

location: Ouderlijk huis van Truus van Lier

Carrière en gezin

Interieur van het Organisch-Chemisch en Hygiënisch Laboratorium (Catharijnesingel 60) in 1904.
Interieur van het Organisch-Chemisch en Hygiënisch Laboratorium (Catharijnesingel 60) in 1904.source: Het Utrechts Archief, catalogusnummer 79439.

Carrière en gezin

Derkje Willemina Wensink werd 12 september 1890 geboren in Utrecht. Haar ouders, Hendrik en Geertruida Wensink, waren van oorsprong Nederlands Hervormd. Hendrik was hoofdwerktuigkundige bij de Nederlandse Spoorwegen. In 1917 trouwde Derkje met Willem Alexander Paul (Wim) van Lier, een joodse advocaat. Samen kregen ze twee dochters Wilhelmina (Miek) in 1917 en Geertruida (Truus) in 1921. Wim en Derkje waren allebei niet gelovig en voedden hun dochters niet binnen een bepaald geloof op. Niet lang na de geboorte van Truus verhuisde het gezin naar de Prins Hendriklaan, naast het Rietveld-Schröderhuis.

Derkje was een vooruitstrevende vrouw. Ze was beheerder van het universitair biochemisch laboratorium aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Toen ze trouwde, gaf ze die baan niet op, wat zeer ongebruikelijk was in de vroege twintigste eeuw. Derkje heeft chemie (scheikunde) gestudeerd en werd al op de middelbare school geprezen om haar intelligentie en leergierigheid. In 1909, op 19-jarige leeftijd, studeerde Derkje af aan de Rijksuniversiteit Utrecht in chemie en fysica, met een lesbevoegdheid. Ze studeerde ook nog een tijdje in Zürich. Op 22-jarige leeftijd werd Derkje assistente van een hoogleraar organische scheikunde, daarna promoveerde ze tot beheerder van het lab. 
Derkjes carrière was bijzonder; in 1915 was een kwart van de studenten vrouwelijk en in 1916 werd de eerste vrouwelijke hoogleraar benoemd. 

In 1927 stopte Derkje met werken. Wims zwakke gezondheid was toen zo kwetsbaar geworden, dat ze thuis nodig was om voor haar gezin te zorgen. 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog

Stolpersteine voor Derkje en Truus van Lier
Stolpersteine voor Derkje en Truus van Liersource: Jitske Hell

Tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog scheidden Wim en Derkje om het gezin te beschermen. Voor haar half-joodse, nog studerende dochters wist Derkje ariërverklaringen te regelen. Wim dook onder. Het door oorlog verscheurde gezin zou nooit meer verenigd worden. Miek vluchtte met haar verloofde Nicolaas naar Engeland en belandde uiteindelijk in Australië. Truus ging het gewapende verzet in en ging uit huis - om onder te duiken. Derkje had vermoedelijk geen idee hoe diep haar dochter in het verzet zat. Ze woonde na het vertrek van Truus alleen in het huis aan de Prins Hendriklaan.

In 1943 werd Truus opgepakt voor het fusilleren van de hoofdcommissaris van de Utrechtse politie, Gerard Kerlen. Ze belandde uiteindelijk in een gevangenis in Amstelveen. Daar mocht Derkje haar bezoeken en schoon wasgoed langsbrengen. Volgens Jessica van Geel, schrijfster van de biografie van Truus van Lier, heeft Derkje geprobeerd om de Duitsers te overtuigen om Truus vrij te laten. Dit zou de reden van haar arrestatie zijn. Echter is dit op basis van historische bronnen niet met zekerheid te zeggen. In ieder geval is Derkje in 1943 gearresteerd. Ze werd overgebracht naar kamp Vught, waar ze toevallig met Mies Boissevain, de moeder van twee van Truus' mede-verzetsleden, een cel deelde. Derkje werd in 1944 naar Ravensbrück getransporteerd. 

Derkje overleed daar op 15 januari 1945 door uitputting. Ze werd 54 jaar oud. Ze heeft nooit geweten wat er met haar dochter is gebeurd. Op 22 april 2023 kreeg Derkje dankzij de inzet van historisch onderzoeker Jim Terlingen een Stolperstein naast die van haar dochter Truus, voor het huis waar ze met haar gezin ooit zo gelukkig was.

Bronnen:
Truus van Lier. Het leven van een verzetsvrouw (2022), Jessica van Geel.
Jim Terlingen , 'Wat weten we over de moeder van Truus van Lier?' 

storyFeedbackQuestion

exploreArea