Epidemieën en uitbraken plagen de mens al lange tijd. Vroeger had men andere manieren om hier mee om te gaan. Het was erg lang gebruikelijk om de zieken van een stad onder te brengen in een pesthuis, afgezonderd van de rest van de bewoners van de stad. In 1567 werd er voor pestlijders een gasthuis gebouwd: het Leeuwenbergh. Een van de ergste Utrechtse pestuitbraken vond plaats in 1636, waarbij 15 procent van de Utrechtse bevolking stierf.

Het Leeuwenbergh werd gebouwd met de erfenis van Agnes van Leeuwenbergh. Zij was een weduwe die na haar overlijden in 1562 haar vermogen heeft nagelaten om de zwakkeren in de samenleving te helpen. In de tuin van het Bartholomeus Gasthuis staat haar beeld.

In 1636 werden in Leeuwenbergh zeventig patiënten verpleegd. Als patiënt lag je op kamers, zoals te zien op de plattegrond. Hoewel, kamers... het waren eerder bedden met een gordijntje of stuk hout ertussen. Dit heet ook wel een 'chambrette' op zijn Frans. Ook was er een mooie tuin, hoewel het twijfelachtig is of de zieken daar op dat moment veel gebruik van maakten.

Los van de pestepidemie was het met de hygiëne in de stad vroeger heel anders gesteld. Riolen lagen open en elke dag douchen of in bad gaan zat er niet in. Mensen wasten zich bijna nooit. Drinkwater werd uit de grachten gehaald, waar ook afval in gedumpt werd. In ziekenhuizen hadden bacteriën vrij spel. Pas vanaf 1847 begonnen artsen met het desinfecteren van hun handen na het aanraken van dode lijken.

Na de pest breidt het Leeuwenbergh uit met de zorg voor armen en besmettelijke zieken. Utrecht komt tot de conclusie dat een huis vol besmettelijk zieken misschien toch niet thuis hoort midden in de stad. In 1793 wordt het Leeuwenbergh overgedragen aan de gemeente en wordt het een brandweerkazerne.