Unie van Utrecht: de papen op de Ham
Hamlaan 3
Unie van Utrecht: de papen op de Ham
Hamlaan 3
‘Al heel lang mogen wij ons geloof niet in het openbaar uitoefenen. Niet dat wij er ons veel van aan hebben getrokken, zodra de protestanten onze kerkgebouwen hadden ingenomen, hielden we onze mis gewoon ergens anders. Eerst in een herberg, maar later in ons huis waar we een altaar hebben gemaakt. Ons kasteel werd een heus toevluchtsoord voor rondtrekkende priesters. Nu is er eindelijk vrede: na wel tachtig jaar! Ik hoop dat het beeld dat een groot deel van Utrecht over ons heeft snel verdwijnt. Ik wil helemaal geen landverrader genoemd worden, of uitgescholden worden voor paap. Godsdienstvrijheid is wat er was afgesproken met de Unie van Utrecht, en nu weer met de Vrede van Münster. Maar ik merk er nog niks van, wat merk jij vandaag de dag er van?'’
Officieel zijn Vleuten, De Meern en Haarzuilens protestants, maar zowel de plattelandsbewoners als de adel zijn begin zeventiende eeuw nog katholiek. Wel zijn ze hun kerkgebouwen kwijtgeraakt en moeten ze verhuizen naar andere locaties. Eerst komen ze in het geheim bijeen, zoals bij de huiskapel van kasteel Den Ham. Wanneer op 15 mei 1648 de Vrede van Münster wordt gesloten tussen Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, komt er een eind aan de Tachtigjarige Oorlog. De Vrede betekent drie dingen: het begin van de godsdienstige verdraagzaamheid, het begin van ons moderne staatsbestel en het begin van de Nederlandse democratie. Toch worden katholieken kort na de Vrede gezien als landverraders, ook de ‘papen op de Ham’. Pas tegen het eind van de zeventiende eeuw neemt de onderdrukking van de katholieken af en gedogen de Staten van Utrecht de bouw van schuilkerken. Deze kerken mogen niet lijken op een kerkgebouw en moeten buiten het dorp staan. Van vrijheid van godsdienst is dus nog geen sprake…
