Tolsteegpoort

Oudegracht

Op dit tegeltableau is het zuidelijke gedeelte van de Oudegracht afgebeeld op een tekening uit 1773. Een belangrijk gebouw hier is de Tolsteegpoort, het vierkante poortgebouw met geblokte pilasters links op de achtergrond. Dit poortgebouw moest de toegang tot de stad op straatniveau bewaken. Door deze poort kwam men in de Twijnstraat die verderop overgaat in de Oudegracht Oostzijde.

readMore

Vóór de Tolsteegpoort is de Bijlhouwerbrug te zien, een boogbrug waarvan de onderdoorgang's nachts met twee waterhekken kon worden afgesloten om ongecontroleerde invoer van goederen tegen te gaan. Deze situatie heeft tot 1866 bestaan, toen werden de hekken verwijderd nadat de heffing van accijns bij het binnenkomen van de stad was afgeschaft. De Tolsteegpoort was al in 1842 afgebroken en vervangen door een hek met een wachthuis, de Tolsteegbarrière.

Links staat een rij huizen die op de werf zijn gebouwd. Dit is de Werf aan de Twijnstraat, een naam die in 1956 is veranderd in Twijnstraat aan de Werf. Anders dan bij de Lijnmarkt en de Donkere Gaard is hier nog een strook van de werf vóór de huizen vrij gebleven. Tussen de eerste huizen links komt een trap erop uit: dit is de Wijde Watersteeg die naar de hoger gelegen Twijnstraat leidt.

De rechterhelft van de tekening laat de Oudegracht Westzijde zien met de opgemetselde werfmuur die de begrenzing van de straat vormde. Verderop – achter het schuurtje, rechts van de boom – is het metselwerk al vervangen door een ijzeren balie.

Rechts staat een opvallend groot huis met twee enorme schoorstenen. Dit was het woonhuis van Cornelis Anthony van Wachendorff, een jurist met een grote wetenschappelijke belangstelling. Deze was in 1736 via zijn vrouw eigenaar geworden van een tegelbakkerij op het terrein tussen de Oudegracht en de stadswal. Hij kon het zich omstreeks 1740 permitteren om een prestigieus woonhuis aan de Oudegracht te laten bouwen, een huis dat ook een omvangrijke bibliotheek – de Bibliotheca Wachendorfiana – en een verzameling natuurhistorische objecten herbergde. Van Wachendorff verwierf later ook de steenfabriek De Liesbosch aan de Vaartsche Rijn die hij uitbreidde en verfraaide tot een belangrijke Utrechtse buitenplaats. Na zijn overlijden in 1757 werden zijn bezittingen door zijn erfgenamen verkocht. In 1848 is het woonhuis aan de Oudegracht aangekocht door het Diakonessenhuis, waarmee het de eerste locatie van dit Utrechtse ziekenhuis werd.

exploreArea