Jacobikerk

St Jacobsstraat 171

Jacobikerk
source: Isaac Ouwater (1748-1793), 1780 - Centraal Museum Utrecht, inv.nr. 20897

Jacobikerk

St Jacobsstraat 171

Dit schilderij van Isaac Ouwater uit 1779 toont de Jacobikerk aan het Jacobskerkhof vanuit het zuidoosten, met de toren zonder spits. De middeleeuwse torenspits was er tijdens de tornado van 1674 van afgewaaid en zou pas in 1953 worden hersteld. De toren is hier gedekt met een laag puntdak waarop nog een windvaantje is te zien. Het afgebeelde deel van de kerk laat duidelijk het verschil zien tussen de bakstenen zuidgevel van het gebouw en de tufstenen toren. De koorpartij valt buiten beeld.

readMore

De andere gebouwen geven iets aan van het karakter van de omgeving. Tegen de kerk staan kleine huisjes die eigendom waren van de diaconie. Deze armeninstelling droeg bij aan het levensonderhoud van behoeftige geloofsgenoten op het gebied van huisvesting, kleding en voeding. Deze gereformeerde (later hervormde) diaconie was in 1578 voor dit doel gesticht, in een tijd waarin Utrecht een omslag maakte van een volledig katholieke stad naar een stad waarin ook andere overtuigingen een plaats hadden en uiteindelijk 60% van de bevolking het calvinistische gereformeerde geloof aanhing. Die omslag ging niet voorbij aan de Jacobikerk, oorspronkelijk een van de vier middeleeuwse parochiekerken. Na de verdrijving van de Spanjaarden uit kasteel Vredenburg, waarbij de kerk zware schade opliep, gaf de toen afgekondigde godsdienstvrijheid aan pastoor Hubert Duyfhuys de kans om een eigen reformatorische weg te volgen. De Jacobikerk was enkele eeuwen een van de hervormde binnenstadskerken van Utrecht en behoort sinds 2004 tot de Protestantse Gemeente Utrecht. Het gebouw is in de jaren ’80 van de twintigste eeuw ingrijpend gerestaureerd.

De diaconie had rond de Jacobikerk heel wat te doen, aangezien hier in de middeleeuwen de armste delen van de stad lagen: de wijk Handvoetboog, de latere Wijk C, en de Bemuurde Weerd. Vooral Wijk C was in de negentiende en vroege twintigste eeuw een berucht deel van de stad met veel kansarmen totdat een ingrijpende sanering het aanzien van de wijk volledig veranderde. De huisjes rechts op het schilderij zijn ook afgebroken.

De nu verdwenen panden links zijn typerend voor de bedrijvigheid in de wijk. Daar staat het huis Het Anker op de hoek van de Rozenstraat, waar een smederij was gevestigd. Naast het huis is een travalje te zien, met een paard dat klaar staat om beslagen te worden. Op het nabijgelegen Vredenburg werden boerderijdieren verhandeld. Het goed geklede echtpaar rechts is op weg naar de Oudegracht, waar beter gesitueerde kooplieden woonden. Op de achtergrond zijn de huizen aan de Sint Jacobsstraat te zien.

exploreArea