Huis van Bewaring Wolvenplein
Wolvenplein 27
Bijgedragen door
Deze gevangenis, Wolvenplein, was één van de plekken waar de oorlog op zijn rauwst was in de stad. De Duitse bezetter noemde het de Untersuchungs- und Strafgefängnis, de Onderzoeks- en Strafgevangenis. Vooral over dat laatste woord was niets gelogen. Wie hier zat, had het zwaar. Er was eigenlijk plek voor 172 gevangenen, maar er zaten op een gegeven moment al meer dan 500 mensen vast in slechte omstandigheden. Je kon hier belanden door iets te doen voor het verzet, of door verboden boeken en kranten in huis te hebben, of door spullen achter te houden zoals radio's, die verplicht moesten worden ingeleverd. Het klinkt vanzelfsprekend, we zijn het gewend van de Tweede Wereldoorlog; wie iets fout deed werd gevangengezet. Maar als je dieper over nadenkt, besef je hoe intens angstig, onvrij en onderdrukt de samenleving moet zijn geweest als je zelfs voor het lezen van een krantje - dat regelmatig zelfs ongevraagd door je brievenbus werd gegooid - in een regelrechte hel belandde zonder eerlijk proces. Het was maar de vraag hoe je daar fysiek en mentaal uit kwam, als je al vrijkwam. Bij de verhoren werden soms lijfstraffen gebruikt en de gevangenen werden mishandeld. Er werden ook weleens gevangenen geëxecuteerd, dan ging het vooral om verzetsmensen. Dat gebeurde niet in de gevangenis zelf, maar bij Fort de Bilt en Fort Rhijnauwen, of ergens anders in Nederland. Deze gevangenis bestaat al sinds 1856, hij is dus niet door of voor de Duitse bezetter gebouwd. Voor en na de oorlog was dit een 'normale' Nederlandse gevangenis, maar nu niet meer. In 2014 zijn de laatste gevangenen hier weggegaan en sindsdien is het Wolvenplein geen gevangenis meer. Sinds 2022 worden de cellen verhuurd als kantoren en studentenkamers.
Meer weten over het Duitse soldatenleven in Nederland?
Kijk deze aflevering van Andere Tijden of lees het artikel.
