Christelijke boekhandel Werkman

Oudegracht 236

Christelijke boekhandel Werkman
Het deel van Oudegracht waar de boekhandel van de Werkmannen ook zat, jaren dertig.source: Het Utrechts Archief, catalogusnummer 350414. Fotograaf: F.F. van der Werf

Christelijke boekhandel Werkman

Oudegracht 236

In 1941 opent Douwe Werkman samen met zijn vrouw Greet in dit pand een christelijke boekhandel. Twee jaar later is de boekhandel een vergader- en verspreidingsadres voor de gereformeerde verzetskrant Trouw. Al die mensen die in- en uit lopen, dat valt in een winkel niet zo erg op. Douwe en Greet horen zelf niet bij Trouw, maar bieden op deze manier het verzet een helpende hand. Als iemand niet voor de avondklok naar huis kan, is er bijvoorbeeld altijd wel een slaapplek. Zo gaat het een tijd lang goed, maar dan gaat het vreselijk mis.

readMore

In september 1943 worden twee medewerkers van Trouw, topverspreiders met veel kennis, door de Sicherheitsdienst opgepakt op het Stationsplein van Utrecht. Allebei weten ze van Douwe Werkmans boekhandel af. Douwe duikt meteen onder, maar moet daarbij zijn hoogzwangere vrouw en jonge zoontje thuis achterlaten. Na drie weken keert hij kort terug naar huis, waar de Sichterheitsdienst hem opwacht en gevangenneemt. Twee maanden later wordt de zoon van Douwe en Greet, Douwe jr., geboren. Hij zou zijn vader nooit ontmoeten. Eind 1944 gaf de Sicherheitsdienst Trouw een ultimatum: stop onmiddellijk met verzetswerk, of alle gevangen Trouw-leden worden doodgeschoten. Een heftige discussie ontstaat binnen het krantje. Is het ultimatum wel oprecht, of is het gewoon een truc om Trouw te ontmantelen en schiet de Sichterheitsdienst iedereen straks alsnog dood? De uiteindelijke beslissing is duidelijk: Trouw geeft zich niet over. Het kost 23 medewerkers en verspreiders het leven, waaronder Douwe. Hij wordt maar 30 jaar oud.

Na de dood van haar man runt Greet de boekhandel in haar eentje, tot ze op 85-jarige leeftijd met pensioen gaat. Het is een manier om haar man te herdenken en dichtbij te houden. Greet overlijdt in 2002. Douwe jr. zou opgroeien zonder vader en daar de rest van zijn leven last van hebben. In de jaren negentig zwengelt hij de discussie over het ultimatum opnieuw aan in Trouw. Was het voortbestaan van de illegale krant al die levens waard? Was het voortbestaan echt belangrijker dan al die kinderen die op moesten groeien zonder ouders? Douwe Werkman jr. overlijdt in 2014. Het verlies van zijn vader heeft hij nooit kunnen verwerken.

exploreArea